Mam za sobą kolejną lekturę, którą podejrzewałam o bycie raczej lekką i zabawną, a okazała się odrobinę przygnębiająca. „Sprzątaczka. Jak przeżyć w Ameryce, będąc samotną matką za grosze” Stephanie Land. Na szczęście, teraz mam już inne nastawienie i czytało mi się dobrze.
Byłam nastawiona na obserwacje socjologiczne, społeczne związane z pobytem w cudzych mieszkaniach. A książka jest o czymś innym.
Dla mnie to ciekawe porównanie przechodzenia przez bycie samotnym rodzicem w Polsce, a w Stanach Zjednoczonych. Najważniejsze są dwie bazy – wykształcenie i baza rodzinno-emocjonalna. Land nie zdążyła nawet rozpocząć studiów, co w kraju, gdzie edukacja jest płatna i kosztowna, nie jest takie niecodzienne. Korzystając z różnych stypendiów próbowała skończyć studia już mając dziecko, co było mocno rozciągnięte w czasie. Bez wykształcenia, miała ograniczony zasięg stanowisk pracowniczych. Drugą częścią jest baza rodzinna. I nie tylko jest to wsparcie finansowe, słowne, czego nasza autorka nie miała, ale także wsparcie emocjonalne od wczesnego dzieciństwa, które buduje poczucie własnej wartości i siłę psychiczną. Bez tych dwóch rzeczy, samotna matka na starcie ma bardzo trudną sytuację. Sama to widzę po sobie. Gdy urodziłam dziecko, miałam za sobą studia, w miarę dobre CV, dzięki czemu udawało się znaleźć pracę. Od rodziny dostałam poczucie wartości, drobną pomoc finansową i coś, bez czego jako samotny rodzic, okresowo bez pracy, nie wiem jak bym sobie w życiu poradziła – własne mieszkanie. Zdaje sobie sprawę, że brak zmartwień o spłatę kredytu, opłaty za wynajem, czy szukanie własnego kąta, to 50% ciężaru mniej.
Inna kwestia to system wsparcia dla najuboższych w Polsce i Stanach. Land pracowała jako sprzątaczka, ale także jako ofiara przemocy ze strony partnera korzystała z różnych państwowych form wsparcia. Choć tu, czytając, zaczynałam się gubić w tych wszystkich drobiazgach. I od tamtego czasu, trochę mogło się zmienić. Polska to kraj socjalny, a Stany to świat selfmade mana i pracy na własny sukces, ale mam wrażenie po lekturze, że tam opieka socjalna została ciekawiej skonstruowana. Może właśnie dlatego. W Polsce jak dostaniesz mieszkanie komunalne i socjalne, to wystarczy, że płacisz rachunki (a czasem i to nie) i możesz czuć, ze oto dostałeś coś na zawsze, co się absolutnie należy i czego nie można stracić. W Stanach są programy pomocowe związane z mieszkaniami, które mają dużo ograniczeń i zasad, których trzeba się trzymać – osoby w nie wchodzące są kontrolowane pod względem trzeźwości, testowane, mają niezapowiedziane odwiedziny służb, w niektórych miejscach nie wolno im przyjmować żadnych gości. Zamiast zasiłku dostaje się bony żywnościowe, za które też nie można kupić wszystkiego. Nasza autorka na przykład nie mogła kupić mleka dobrego jakościowo dla dziecka, bo to zostało usunięte z listy.
W Polsce istnieje mit, że z zasiłków i zapomóg można sobie miło i spokojnie żyć. Książka Land dawała wrażenie, że w Stanach trudno wejść do programu pomocowego, łatwo z niego wylecieć, ale jak się w nim jest to ma się większe profity niż w Polsce.
Inną kwestią jest jeszcze to, że w wyniku przeświadczenia, czy autocenzury, Land wszystko opisywała jako bardzo restrykcyjne, zaznaczała jak fatalnie się czuje w tej sytuacji i jak upokarzające bywały dla niej zakupy w supermarketach. Nie wiem, czy ludzkie spojrzenia, uwagi to były jej projekcje, czy naprawdę to się tam zdarza. W Polsce krytykuje się osoby korzystające z pomocy społecznej, ale nie robi się tego otwarcie stojąc obok nich w sklepie.
Wpis zrobił się długi, więc może moje wrażenia o jej pracy będą kiedyś w kolejnym.
Na koniec cytat z książki, który jest niemal bliźniaczy z tym, co ja czasami piszę. Jak widzę są na świecie „zjednoczone stany samotnych matek”:
„Większość mojego życia jako matki polegała na niezręcznym chodzeniu na palcach, dosłownie i metaforycznie, w niepewności, czy w ogóle można zaufać powierzchni. Ilekroć zbudowałam fundamenty, ścianę, podłogę czy nawet dach nad naszymi głowami, byłam pewna, że znów się zawalą. Moim zadaniem było przeżyć katastrofę, otrzepać się i odbudować, co się da”.
